Τάσος Σαράντου - Η Αυτοδιοίκηση μπορεί να αλλάξει σελίδα

       



Οι ΟΤΑ υπέστησαν  τις καταστροφικές συνέπειες των μνημονίων, όπως και όλες οι δομές του ελληνικού κράτους μα και συνολικότερα ο ελληνικός λαός.

•  Οι νεοφιλελεύθερες επιλογές και η  μνημονιακή υποχρέωση του κανόνα της μίας πρόσληψης για κάθε τρεις  αποχωρήσεις έφεραν τη διάλυση των υπηρεσιών  των ΟΤΑ (καθαριότητα, πράσινο κ.λπ., απόλυση σχολικών φυλάκων, διάλυση δημοτικής αστυνομίας κ.α.)  αλλά και του κεντρικού κράτους (νοσοκομεία, ΠΕΔΥ, εκπαίδευση, κλπ.) . Στόχος ήταν η απαξίωση και στη συνέχεια η ιδιωτικοποίησή τους.

Η λειτουργία του Δημοσίου ήταν προβληματική γιατί έτσι είχε επιλεγεί. Ήταν λάφυρο σε όποιον κατείχε την εξουσία από τότε που δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος. Διορισμοί, συναλλαγές, δημόσια έργα, επιδοτήσεις, δάνεια (αγύριστα) χρησιμοποιούνταν για να δημιουργούνται κομματικοί στρατοί και ψηφοφόροι που θα αποδέχονταν τα πάντα. Ταυτόχρονα για να διευκολυνθεί αυτό, υπήρχε αυτό που θα ονομάζαμε «αμοιβαία κατανόηση».

•  Κανείς δεν έπαιρνε μέτρα για την παραγωγικότητα του Δημοσίου, την αποτελεσματικότητά του, τη διαφάνεια, τον τρόπο ανάδειξης των στελεχών του (το μεγαλύτερο ποσοστό προϊσταμένων και διευθυντών ήταν με ανάθεση και όχι με κρίσεις από υπηρεσιακά συμβόλαια), το ρόλο του. Χωρίς να συζητηθούν αυτά και να αντιμετωπισθούν ήρθε μία τιμωρητική «αξιολόγηση» από τον Κ. Μητσοτάκη που στην ουσία  επέβαλλε την απόλυση του 15% των «κακών» υπαλλήλων, πέρα από αυτούς που είχαν ήδη «φύγει».

Τα τελευταία χρόνια όμως βρίσκεται σε εξέλιξη μία μεγάλη και συστηματική προσπάθεια για να καλυφθούν οι τεράστιες ελλείψεις σε πόρους, μέσα και ανθρώπινο δυναμικό, που δημιούργησαν τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στους  ΟΤΑ.

• Στον κρίσιμο τομέα της χρηματοδότησης τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα πρώτα χρόνια της κρίσης η κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ μειώθηκε κατά 60%, η δε Συλλογική Απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ) για τεχνικά έργα, μειώθηκε σε ποσοστό 85%.

Παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς όμως:
Αυξήθηκε, για πρώτη φορά μετά από χρόνια η κρατική χρηματοδότηση – έστω και ανεπαρκώς - προς τους ΟΤΑ (ΚΑΠ) τόσο το 2018 όσο και το 2019 και θεσπίστηκαν (στον Κλεισθένη) νέα κριτήρια  για την πιο δίκαιη και ορθολογική κατανομή τους. Εκτός από τον πληθυσμό, τώρα λαμβάνονται υπόψη και μια σειρά άλλες παράμετροι, όπως η ορεινότητα, η νησιωτικότητα, το επίπεδο της ανεργίας και της φτώχειας.

• Για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της λειψυδρίας δόθηκαν στους ΟΤΑ περισσότερα από 124 εκατ. ευρώ την περίοδο 2015-2018 (το αντίστοιχο ποσό για την περίοδο 2012-2014 ήταν λιγότερα από 8 εκατ. ευρώ). 

Για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι ΟΤΑ ενισχύθηκαν την ίδια περίοδο (2015-2018) με άλλα 134 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, 41 εκατ. ευρώ δόθηκαν για την ενίσχυση ορεινών και νησιωτικών δήμων και 95 εκατ. ευρώ διατίθενται τώρα για την αναβάθμιση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και την εναρμόνισή τους με τις προδιαγραφές που ορίζει το νέο προεδρικό διάταγμα.

•  Και το πιο σημαντικό, με το νέο καινοτόμο  πρόγραμμα «ΦιλόΔημος», που θα ξεπεράσει το 1,8 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους, μπορούν για πρώτη φορά οι Δήμοι να καλύψουν βασικές ανάγκες σε υποδομές στους τομείς της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της αγροτικής οδοποιίας, της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ, αλλά και σε έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, επανάχρηση δημοτικών κτιρίων, κατασκευή-ανέγερση νέων δημοτικών κτιρίων και σχολικών κτιρίων, ανέγερση παιδικών σταθμών, ενώ πολύ σύντομα θα ακολουθήσουν άλλες δύο προσκλήσεις για την επισκευή και συντήρηση αθλητικών εγκαταστάσεων και  τη σύνταξη Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης.

 Η απάντηση της ΝΔ σε όλες αυτές τις προσπάθειες χρηματοδοτικής ενίσχυσης των δήμων από την Πολιτεία είναι η περικοπή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και η αντικατάστασή τους με τον ΕΝΦΙΑ, η είσπραξη του οποίου θα περάσει στους δήμους. Είναι μια πρόταση καταστροφική για την Αυτοδιοίκηση που θα δημιουργήσει τεράστιες ανισότητες μεταξύ των δήμων. Κερδισμένοι θα βγουν λίγοι πλούσιοι δήμοι με υψηλής αξίας ακίνητα στην επικράτειά τους, ενώ οι φτωχοί σε κτηριακό απόθεμα και οι μικροί, απομακρυσμένοι δήμοι θα γνωρίσουν δραστική μείωση στους πόρους τους.

• Άλλα μεγάλα προβλήματα της Αυτοδιοίκησης είναι η υποστελέχωση, οι συνθήκες εργασίας  και η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών. Το πάγωμα των προσλήψεων σε συνδυασμό με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους στην ΤΑ έφεραν τα προηγούμενα χρόνια τους ΟΤΑ στα όρια λειτουργίας τους. Αυτή  η πραγματικότητα αλλάζει αποφασιστικά. 

Επέστρεψαν στη δουλειά οι απολυμένοι σχολικοί φύλακες (με αναγνώριση της υποχρεωτικότητας της αναδρομικής ασφάλισής τους από τους Δήμους) και επανήλθαν οι δημοτικοί αστυνομικοί.

•  Ψηφίστηκε από το 2016 η απελευθέρωση των προσλήψεων των κατηγοριών ΥΕ και ΔΕ σε ανταποδοτικές υπηρεσίες και στις ΔΕΥΑ και κατάφεραν οι Δήμοι που είχαν τη δυνατότητα να προβούν σε μόνιμες προσλήψεις (όπως στο Αιγάλεω από το διαγωνισμό του ΑΣΕΠ του 2006!).

Παρατάθηκαν οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου και μίσθωσης έργου των εργαζομένων στην καθαριότητα μέχρι τον Απρίλιο του 2018 και προκηρύχθηκαν 8.845 θέσεις μόνιμου προσωπικού (με αυξημένη μοριοδότηση στην προϋπηρεσία) στους Δήμους και τους Συνδέσμους τους, καθώς και στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου που διατηρούν, παρά τις αντιδράσεις ΝΔ- ΠΑΣΟΚ και της ηγεσίας της ΚΕΔΕ.

• Υπογράφτηκε τον Αύγουστο του 2017 νέα Ειδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ΕΣΕΕ που αντικατέστησε τη σύμβαση του Ιουνίου του 2009 και  ήταν ένα απτό δείγμα της θετικής πολιτικής στάσης απέναντι στα δικαιώματα του κόσμου της εργασίας.

Αποκαταστάθηκε η πλήρης ελευθερία των ΟΤΑ  για την άσκηση ή μη ένδικων μέσων σε περιπτώσεις εργατικών διαφορών, με την άρση της υποχρεωτικότητας άσκησης έφεσης σε πρωτόδικες αποφάσεις.

• Επεκτάθηκε η υποχρέωση παροχής Μέσων Ατομικής Προστασίας στους συμβασιούχους στην καθαριότητα των ΟΤΑ και στις σχολικές καθαρίστριες.

Διευρύνθηκε η χορήγηση του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας σε ειδικότητες εργαζομένων των ΟΤΑ, όπως εργάτες βιολογικού καθαρισμού, εργάτες συντήρησης αποχετευτικών δικτύων, απολυμαντές, εργάτες αποφρακτικών μηχανημάτων και άλλοι. Εξαιρέθηκαν από την αύξηση ορίων ηλικίας οι εργαζόμενοι των ΟΤΑ που ανήκουν στα ΒΑΕ.

• Παρατάθηκαν οι συμβάσεις των εργαζομένων που απασχολούνται σε προγράμματα όπως το «Βοήθεια στο Σπίτι» και προκηρύσσονται 3.200 θέσεις μόνιμου προσωπικού για τις θέσεις αυτές, καθώς και εκατοντάδες άλλες για επιστημονικό-τεχνικό προσωπικό, θέσεις ΚΕΠ κ.λπ.

Υπογράφηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση για το νέο κανονισμό λειτουργίας των δημοτικών σταθμών, ο οποίος περιέχει ουσιαστικές και σημαντικές βελτιώσεις σε σχέση με τον ισχύοντα κανονισμό του 2002.

• Οι προσλήψεις αυτές έγιναν εφικτές διότι επανήλθε ο κανόνας  1/1 – μία πρόσληψη και κάθε αποχώρηση. Και εδώ πρέπει όλοι να τοποθετηθούμε. Συμφωνούμε με αυτό το μέτρο ή θέλουμε να επιστρέψουμε στο 1/5 – μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις – που ζητά η αξιωματική αντιπολίτευση;

Τέλος, για πρώτη φορά στη χώρα μας υλοποιείται μια τόσο μεγάλη προσπάθεια ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, με εμβάθυνση της δημοκρατίας και άνοιγμα της Αυτοδιοίκησης στην κοινωνία.

• Με την απλή αναλογική η λαϊκή βούληση θα αποτυπώνεται πλέον με ακρίβεια στη σύνθεση των συμβουλίων, τα οποία καθίστανται τα αποφασιστικά και δημοκρατικά νομιμοποιημένα όργανα. Η ψήφος των πολιτών αναβαθμίζεται, όπως και ο ρόλος τους,  και δίνεται η δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στα αυτοδιοικητικά πράγματα σε πολίτες, κινήσεις και πρωτοβουλίες που μέχρι τώρα ήταν εκτός των «τειχών».

Το πιο σημαντικό είναι ότι ο Κλεισθένης δημιουργεί το έδαφος για την ανάπτυξη προγραμματικών συγκλίσεων και συναινέσεων. Σπρώχνει σε συνεργασίες πάνω στα βασικά προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Αλλάζει δηλαδή όλη την κουλτούρα, τον τρόπο που διεξάγεται η πολιτική στην Αυτοδιοίκηση.

• Από την αντίληψη του «ο νικητής τα παίρνει όλα» σε μια λογική ανάπτυξης συγκλίσεων και συνεργασιών για να αντιμετωπιστούν τα κοινά προβλήματα.

Μένουν πάρα πολλά να γίνουν για να μπορούν οι ΟΤΑ να παίξουν σωστά και ολοκληρωμένα το ρόλο τους. Άλλα σχετίζονται με την χρηματοδότησή τους και την σταδιακή αποκατάσταση των δημοσιονομικών περικοπών,άλλα με τη συνταγματική αναθεώρηση, άλλα με τη γραφειοκρατία που τους πνίγει, αλλά και άλλα με την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα των υπηρεσιών τους.

• Παρά τα πολλά και θετικά βήματα ο αγώνας για την μεγάλη αλλαγή και τον εκδημοκρατισμό στην τοπική αυτοδιοίκηση συνεχίζεται. Η αντιμεταρρύθμιση στον δημόσιο τομέα με την καθήλωση των μισθών, τη θεσμική υποβάθμιση της εργασίας, η προσπάθεια για να επιβληθεί η υλοποίηση της ιδέας του λεγόμενου επιτελικού κράτους αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο ότι το πρόβλημα δεν είναι οι στρεβλώσεις, που αδιαμφισβήτητα υπάρχουν ακόμα και σήμερα στη λειτουργία του Δημοσίου, αλλά αποτελεί ουσιαστικά το προκάλυμμα, για να μην συζητηθούν τα πραγματικά προβλήματα, που έχουν δημιουργηθεί από τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν τα προηγούμενα χρόνια σε κρίσιμους τομείς του κοινωνικού κράτους (υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ.).

Είναι ζητούμενο, λοιπόν, όλοι όσοι υπηρετούμε την Τ.Α. (αιρετοί ή εργαζόμενοι) να τη θωρακίσουμε αλλά και να καλέσουμε τους δημότες να υπερασπιστούν τον δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών της και να μην επιτρέψουμε στους νεοφιλελεύθερους ταγούς να επαναλάβουν την προσπάθεια διάλυσής της.

• Τάσος Σαράντου
• Δημοτικός Σύμβουλος Αιγάλεω
• Αν. Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Δυτικής Αθήνας