Επιπτώσεις των ρύπων στην υγεία

 

Τοξικοί αέριοι ρύποι Οι πιο σημαντικοί τοξικοί ρύποι

ΤΟΞΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ
1. Ακεταλδεΰδη	18. Φορμαλδεΰδη
2. Ακρολεΐνη	19. Εξαχλωροβενζόλιο
3. Ακρυλονιτρίλιο	20. Υδραζίνη
4. Ενώσεις Αρσενικού	21. Ενώσεις Μολύβδου
5. Βενζόλιο	22. Ενώσεις Μαγγανίου
6. Ενώσεις Βηρυλλίου	23. Ενώσεις Υδραργύρου
7. 1,3-βουταδιένιο	24. Μεθυλοχλωρίδιο
8. Ενώσεις Καδμίου	25. Ενώσεις Νικελίου
9. Τετραχλωράνθρακας	26. Υπερχλωρικό Αιθυλένιο
10. Χλωροφόρμιο	27. Πολυχλωριωμένα Διφαινύλια (PCBs)
11. Ενώσεις Χρωμίου	28. Πολυκυκλικοί Αρωματικοί H/C (POM)
12. Εκπομπές κοκ	29. Προπυλενοχλωρίδιο
13. 1, 3-διχλωροπροπένιο	30. Κινολίνη
14. Αιωρούμενα Σωματίδια από diesel	31. 1, 1, 2, 2-τετραχλωροαιθάνιο
15. Διβρωμοαιθυλένιο	32. Τριχλωροαιθυλένιο
16. Διχλωροαιθυλένιο	33. Βινυλοχλωρίδιο
17. Αιθυλενοξείδιο

ΟΞΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ

Με τον όρο οξείδια του αζώτου εννοούνται το μονοξείδιο του αζώτου (NO) και το διοξείδιο του αζώτου (NO₂) που εμφανίζονται στον αέρα.

Το άζωτο, που αποτελεί το 78 % του όγκου της ατμόσφαιρας, σχηματίζει διάφορα οξείδια του αζώτου κατά την καύση σε όλες τις μηχανές εσωτερικής καύσεως (π.χ. αυτοκίνητα) και όλους τους κλιβάνους που καίγονται ορυκτά καύσιμα. Η κύρια ένωση του αζώτου που περιέχεται στα καύσιμα των αυτοκινήτων είναι το μονοξείδιο του αζώτου.

Όσο ψηλότερη είναι η θερμοκρασία της καύσεως, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ποσότητα του οξειδίου του αζώτου που σχηματίζεται. Όμως διεργασία καύσης σε υψηλή θερμοκρασία σημαίνει καλό βαθμό απόδοσης (ενεργειακό) της εγκατάστασης. Προσπάθεια μείωσης των θερμοκρασιών καύσης οδηγεί σε μικρότερη παραγωγή NOx, χειροτερεύει όμως το βαθμό απόδοσης και αυξάνει την ενεργειακή κατανάλωση.

Το μονοξείδιο του αζώτου είναι αέριο άχρωμο και άοσμο. Αντίθετα το διοξείδιο έχει δριμεία μυρωδιά και κόκκινο – κίτρινο -καστανό χρώμα. Μαζί με τα αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα μειώνει τη φωτεινότητα και δημιουργεί τη φωτοχημική αιθαλομίχλη.

Επιπτώσεις στην υγεία και το φυσικό περιβάλλον

Έκθεση μικρής διάρκειας (π.χ. για λιγότερο από 3 ώρες) σε τρέχοντα επίπεδα NO ₂, πιθανόν να οδηγήσει σε δυσλειτουργίες της αναπνευστικής ανταπόκρισης και αύξηση των ποσοστών εμφάνισης αναπνευστικών νόσων, όπως το παιδικό άσθμα(5-12 ετών). Παρατεταμένη έκθεση προκαλεί ευαισθησία του αναπνευστικού συστήματος και δύναται να οδηγήσει σε σοβαρές, μόνιμες αλλοιώσεις των πνευμόνων.

Τα οξείδια του αζώτου συμμετέχουν στην εμφάνιση ποικιλίας αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, όπως οι σημαντικές αλλαγές στη σύσταση ορισμένων ειδών βλάστησης υδροβιοτόπων και χερσαίων εκτάσεων, η εμφάνιση της όξινης βροχής, η οξίνιση και ο ευτροφισμός γλυκών υδάτων, η μειωμένη ορατότητα, η αύξηση επιπέδων τοξινών διαφόρων ειδών ψαριών και άλλων υδρόβιων ζώων, κ.ά.

ΟΖΟΝ

Το όζον είναι μια αλλοτροπική μορφή του οξυγόνου (Ο₃ ) και σχηματίζεται κατά διοχέτευση ξηρού οξυγόνου ή αέρα διαμέσου ηλεκτρικών εκκενώσεων με τάση 5000 – 20000 volt. Είναι αέριο ασταθές, ισχυρά οξειδωτικό, ισχυρό τοξικό με χαρακτηριστική οσμή και κυανό χρώμα. Είναι λίγο διαλυτό στο ύδωρ και όπως είναι ασταθές και εύκολα διασπάται δεν αφήνει υπολείμματα.

Υπάρχει το φυσικό-(στρατοσφαιρικό) όζον το οποίο μας προστατεύει από τις υπεριώδες ακτινοβολίες του ήλιου οι οποίες είναι βλαβερές για τους ζωντανούς οργανισμούς και το όζον που δημιουργείται από πρωτογενείς ρύπους όπως οξείδια του αζώτου (ΝΟx , υδρογονάνθρακες των αυτοκίνητων και της βιομηχανίας, με την συμβολή της ηλιακής ακτινοβολίας.

Επιπτώσεις στην υγεία και το φυσικό περιβάλλον

Έκθεση μικρής χρονικής διάρκειας (1-3 ωρών) και παρατεταμένης διάρκειας (6-8 ωρών) σε περιβάλλον όζοντος έχει συνδεθεί με μεγάλο αριθμό σοβαρών επιπτώσεων στην υγεία, για παράδειγμα, επείγοντα περιστατικά με αναπνευστικά προβλήματα. Επαναλαμβανόμενη έκθεση σε όζον προκαλεί στους ανθρώπους πόνους στο στέρνο, επίμονο βήχα, επιδείνωση προϋπαρχόντων αναπνευστικών νοσημάτων όπως το άσθμα, σοβαρές φλεγμονές των πνευμόνων, ακόμη και μη αναστρέψιμες βλάβες αυτών, που τελικά οδηγούν σε πρόωρη γήρανση και/ή σε χρόνιες αναπνευστικές ασθένειες. Παιδιά τα οποία παίζουν στην ύπαιθρο και άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν δηλαδή οι συγκεντρώσεις του όζοντος είναι στα υψηλότερα επίπεδα, κινδυνεύουν άμεσα από την εκδήλωση τέτοιων συμπτωμάτων.

Το όζον επιδρά στη βλάστηση και στα οικοσυστήματα, οδηγώντας στην υποβάθμιση των αγροτικών εδαφών, στην μείωση της παραγωγικότητας λαχανικών με ταυτόχρονη αύξηση των ασθενειών των φυτών, στην εμφάνιση εντόμων, και γενικά συντελεί στην εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων (π.χ. βαρυχειμωνιά). Καταστρέφει το φύλλωμα των δέντρων κι έτσι την αισθητική των δασών και των πάρκων.

ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ

Το διοξείδιο του θείου (SΟ₂ ) είναι ένας από τους κύριους ρύπους των αστικών περιοχών. Είναι αέριο, άχρωμο, με χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή.

Διαλύεται στην υγρασία του ατμοσφαιρικού αέρα μετατρεπόμενο σε θειώδες οξύ. Σε ξηρό αέρα οξειδώνεται σε SΟ ₃ , το οποίο μετατρέπεται σε θειικό οξύ Η ₂ S0 ₄ , κύριο συστατικό της όξινης βροχής. Ως ευδιάλυτο, απορροφάται από τα υγρά στο ανώτερο κυρίως τμήμα του αναπνευστικού συστήματος προκαλώντας έκκριση βλέννας. Τελικά πολύ μικρό ποσοστό φτάνει κανονικό στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα. Σε συνδυασμό με τον καπνό και τα σωματίδια, με τα οποία συνήθως συνυπάρχει, μεταφέρεται στους πνεύμονες. ‘Έτσι εξηγείται η συνεργιστική δράση που παρατηρείται μεταξύ SO ₂ και σωματιδίων, με αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό έως τετραπλασιασμό του ερεθισμού των πνευμόνων.

Προέρχεται κύρια από τις καύσεις, όταν το καύσιμο (στερεό ή υγρό) περιέχει θείο. ‘Άλλες σημαντικές ανθρωπογενείς πηγές διοξειδίου του θείου είναι η διύλιση πετρελαίου και η βιομηχανική κατεργασία θειούχων ενώσεων.

To διοξείδιο του θείου σε συνδυασμό με αιωρούμενα σωματίδια και καπνό, έχουν προκαλέσει επανειλημμένα στο παρελθόν σοβαρά επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Επιπτώσεις στην υγεία και το φυσικό περιβάλλον

Υψηλές συγκεντρώσεις SO₂ δύνανται να προκαλέσουν προσωρινή δυσκολία αναπνοής ασθματικών παιδιών και ενηλίκων ενεργών στην ύπαιθρο (π.χ. ασκούμενων). Έκθεση μικρής διάρκειας, ατόμων πάσχοντα από άσθμα, σε υψηλά επίπεδα SO2, καθ’όσον βρίσκονται σε μέτρια δραστηριότητα, μπορεί να προκαλέσει μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων πιθανά συνοδευόμενη από συμπτώματα όπως δύσπνοια, πόνος στο στήθος ή λαχάνιασμα. Συνέπειες που έχουν συνδυασθεί με παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις SO 2 , σε συνδυασμό με υψηλά ποσοστά αιωρούμενων σωματιδίων (PM), περιλαμβάνουν αναπνευστικές παθήσεις, μεταβολές στην άμυνα των πνευμόνων και επιδείνωση υπαρχόντων καρδιαγγειακών παθήσεων. Άτομα με καρδιοαγγειακές παθήσεις ή χρόνιες παθήσεις πνευμόνων, καθώς επίσης παιδιά και ηλικιωμένοι, αποτελούν ομάδες αυξημένου κινδύνου υπό τις άνωθεν περιγραφείσες συνθήκες.

Φυσικά, συνδυασμός SO₂ και NOx αποτελεί τον πρόδρομο εμφάνισης της όξινης βροχής, η οποία σχετίζεται με την οξίνιση του εδάφους, των λιμνών και ρεμάτων-χειμάρρων, την επιτάχυνση της διάβρωσης κτιρίων και μνημείων, καθώς και την μείωση της ορατότητας. Να σημειωθεί τέλος, ότι το SO₂ είναι πρόδρομος των PM-2.5, ενός παράγοντα σημαντικών επιπτώσεων τόσο στην υγεία, όσο και σε ζητήματα ορατότητας

ΤΟΞΙΚΟΙ ΑΕΡΙΟΙ ΡΥΠΟΙ

Τοξικοί αέριοι ρύποι θεωρούνται εκείνοι που προκαλούν καρκίνο ή άλλα σοβαρά νοσήματα, επιπτώσεις στην αναπαραγωγικότητα και στην υγεία εμβρύων, καθώς και οι ρύποι που δημιουργούν εχθρικά προς το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, φαινόμενα. Στην συνέχεια δίδεται πίνακας με τους 33 πιο σημαντικούς τοξικούς ρύπους. Ως μερικά παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε το βενζόλιο που απαντάται στην βενζίνη, το υπερχλωριωμένο αιθάνιο εκπεμπόμενο από στεγνοκαθαριστήρια, το χλωρομεθάνιο που χρησιμοποιείται συχνά ως διαλυτικό μέσο σε χρωματοποιεία. Αρκετά τοξικά αέρια απελευθερώνονται από φυσικές πηγές, όπως από εκρήξεις ηφαιστείων και πυρκαγιές δασών, αλλά το κυριότερο ποσοστό αυτών προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα (π.χ. αυτοκίνητα, βιομηχανίες).

Επιπτώσεις στην υγεία και το φυσικό περιβάλλον

Άνθρωποι που εκτίθενται σε σημαντικές συγκεντρώσεις τοξικών αερίων και για αρκετό χρονικό διάστημα, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο, σοβαρή βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος, νευρολογικής φύσεως ασθένειες, προβλήματα γονιμότητας, έως και στειρότητα, μειωμένη ανάπτυξη, αναπνευστικά προβλήματα και πληθώρα άλλων νοσημάτων. Η αρνητική επίδραση των τοξικών αερίων στον οργανισμό μπορεί να εκδηλωθεί άμεσα. Μπορεί ωστόσο να αναπτυχθεί σταδιακά και να μην εμφανιστεί ακόμη και αρκετούς μήνες ή χρόνια μετά την αρχική έκθεση.

Τοξικοί ρύποι στην ατμόσφαιρα ή εναποτιθέμενοι στο έδαφος ή σε επιφανειακά ύδατα, ασκούν μεγάλο αριθμό αρνητικών επιδράσεων στο περιβάλλον. Τα ζώα εμφανίζουν αντίστοιχα με τους ανθρώπους προβλήματα υγείας, εάν εκτεθούν σε σημαντικές συγκεντρώσεις τοξικών αεριών με την πάροδο του χρόνου. Τοξικοί ρύποι οι οποίοι βρίσκονται σε υδροβιοτόπους, συσσωρεύονται στα φυτά και στους οργανισμούς, και μέσω της τροφικής αλυσίδας περνούν στους ανθρώπους σε μεγαλύτερες ποσότητες.

Οι πιο σημαντικοί τοξικοί ρύποι

ΤΟΞΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ
1. Ακεταλδεΰδη	18. Φορμαλδεΰδη
2. Ακρολεΐνη	19. Εξαχλωροβενζόλιο
3. Ακρυλονιτρίλιο	20. Υδραζίνη
4. Ενώσεις Αρσενικού	21. Ενώσεις Μολύβδου
5. Βενζόλιο	22. Ενώσεις Μαγγανίου
6. Ενώσεις Βηρυλλίου	23. Ενώσεις Υδραργύρου
7. 1,3-βουταδιένιο	24. Μεθυλοχλωρίδιο
8. Ενώσεις Καδμίου	25. Ενώσεις Νικελίου
9. Τετραχλωράνθρακας	26. Υπερχλωρικό Αιθυλένιο
10. Χλωροφόρμιο	27. Πολυχλωριωμένα Διφαινύλια (PCBs)
11. Ενώσεις Χρωμίου	28. Πολυκυκλικοί Αρωματικοί H/C (POM)
12. Εκπομπές κοκ	29. Προπυλενοχλωρίδιο
13. 1, 3-διχλωροπροπένιο	30. Κινολίνη
14. Αιωρούμενα Σωματίδια από diesel	31. 1, 1, 2, 2-τετραχλωροαιθάνιο
15. Διβρωμοαιθυλένιο	32. Τριχλωροαιθυλένιο
16. Διχλωροαιθυλένιο	33. Βινυλοχλωρίδιο
17. Αιθυλενοξείδιο

Πηγή:

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Ε.Α.Ρ-ΠΕ.ΦΥ.