Τα προνόμια του εφοπλιστικού κεφαλαίου | Του Γιάννη Τόλιου

Πρόσφατα στη Βουλή η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ψήφισαν μια ακόμα σκανδαλώδη ρύθμιση υπέρ των εφοπλιστών. Ο υπουργός Εμπ.Ναυτιλίας Μ.Βαρβιτσιώτης, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «εκπρόσωπου τύπου» της ΕΕΕ, υπερασπίστηκε την κατάργηση έκτακτης εισφοράς ύψους 420 εκατ. € στο διάστημα 2014-17 και μετατροπή της σε …εθελοντική, καλώντας μάλιστα το ΣΥΡΙΖΑ να υπερψηφίσει «ως ένα τεστ σοβαρότητας και υπευθυνότητας».! Πρόκειται για ένα ακόμα δείγμα ταξικής αναλγησίας της κυβερνώσας ελίτ, ενώ διατηρείται η «εισφορά αλληλεγγύης» και το «χαράτσι» μετονομάζεται σε ΕΝΦΙΑ.!

Στην κορυφή της παγκόσμιας ελίτ

Είναι γνωστό ότι ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια ποντοπόρο ναυτιλία, με βάση τη μεταφορική ικανότητα (dwt) και τονάζ (gt). Τον Αύγουστο 2014, σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς εταιρίας ναυλώσεων Vesselvalue.com, το σύνολο του ελληνόκτητου στόλου (άνω των 1.000 gt) ήταν 4.149 πλοία (504 υπό κατασκευή), μεταφορικής ικανότητας 318,5 εκατ. dwt και συνολικής αξίας 114,5 δις δολάρια. Το μέγεθος του διαχρονικά αυξάνεται ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης κεφαλαίου, από 2.426 πλοία με 84 εκατ. dwt το 1990, σε 3.645 πλοία με 269 dwt το 2013 (!). Η σημερινή μεταφορική ικανότητα φθάνει το 16,2% του παγκόσμιου στόλου και 46,7% του κοινοτικού. Τη δεύτερη θέση κατέχει η Ιαπωνία, τρίτη η Κίνα, τέταρτη Γερμανία κοκ. Ο ελληνόκτητος στόλος ελέγχεται βασικά από 700 ναυτιλιακές εταιρίες, ενώ 40 μεγάλοι εφοπλιστικοί όμιλοι ελέγχουν 35% των πλοίων και 63% της μεταφορικής ικανότητας. Η δράση τους δεν περιορίζεται στη ναυτιλία αλλά επεκτείνονται σε εμπορικές, τραπεζικές, τουριστικές, κλπ εταιρίες. Τα περισσότερα πλοία βρίσκονται σε «σημαίες ευκαιρίας» (Μάλτας, Λιβερίας, Παναμά, Κύπρου, κά), ενώ στην ελληνική είναι μόνο 20% (από 1.197 το 2008 σε 819 πλοία το 2014 με 76 εκατ. dwt). Τέλος στον Πειραιά λειτουργούν 1.200 ναυτιλιακές εταιρίες που εκπροσωπούν περίπου 2.500 πλοία, ενώ λειτουργούν παράλληλα 700 εταιρίες θαλάσσιου τουρισμού.

Σκανδαλώδη προνόμια

Οι μεγαλύτεροι έλληνες εφοπλιστές-πλοιοκτήτες, γνωστοί και ως «tone millionaires», ανήκουν στην «αφρόκρεμα» της παγκόσμιας εφοπλιστικής ελίτ και φιγουράρουν στη διάσημη λίστα των Lloyd’s. Στα πρώτα 100 ονόματα το 2013 ήταν 15 μεγαλοεφοπλιστές (Γ.Αγγελικούσης, Α.Φράγκου, Γ.Οικονόμου, Π.Λιβανός, Γ.Προκοπίου, Θ.Βενιαμής, Κ.Κωνσταντακόπουλος, Ν.Τσάκος, Π.Γεωργόπουλος, Β.Μαρινάκης, Σ.Παληός, Π.Παππάς, Γ.Πλατσιδάκης, Δ.Μελισσανίδης, Χ.Φαφαλιός), ενώ οι τρεις πρώτοι ήταν στην πρώτη δεκάδα. Η ηγετική θέση των ελλήνων εφοπλιστών οφείλεται στην ασυδοσία δράσης τους διεθνώς (αποκαλείται και …«ελληνικό δαιμόνιο»), καθώς στα πρωτοφανή προνόμια που έχουν θεσπισθεί μεταπολεμικά (νόμοι 2687/53, 89/67, 378/68, 27/75, 814/78, κά), κατοχυρωμένοι μάλιστα συνταγματικά, τα οποία οι εφοπλιστές θεωρούν «ιερά ευαγγέλια». Στα σκανδαλώδη προνόμια περιλαμβάνονται απαλλαγή πλοίων από κάθε φορολογία κερδών, υπεραξίας στην αγοραπωλησία, απαλλαγή από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά υπέρ δημοσίου ή τρίτων για δραστηριότητες γραφείων ή υποκαταστημάτων αλλοδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων, οι οποίες κατά κανόνα είναι ελληνικές, αλλά μέσω off-shore εταιριών εμφανίζονται ως αλλοδαπές.

Στην πράξη οι εφοπλιστές έχουν πλήρη φορολογική ασυλία με εξαίρεση ένα συμβολικό παράβολο με βάση τη χωρητικότητα του πλοίου (1 δολάριο τον κόρο), ανεξάρτητα από τα κέρδη της εκμετάλλευσης του. Γαυτό και το συνολικό ύψος της φορολογίας εισοδήματος το 2013 ήταν 59 εκατ. όσα περίπου και τα έσοδα από τη φορολογία των ναυτικών (57 εκατ.), ενώ τα κέρδη των ναυτιλιακών εταιρών φθάνουν τα 12 δις €.!! Από την άλλη οι οφειλές στο ΝΑΤ φθάνουν 110 εκατ. και το κράτος πληρώνει τα «σπασμένα» (εισφορά 1,4 δις 2013), ενώ από λαθρεμπόριο ναυτιλιακού πετρελαίου έχει απώλειες 5-6 δις ετησίως.!!

Καλλιέργεια μύθων αλλά και …εκβιασμοί 

Μόνιμη απάντηση πολιτευτών και δημοσιογράφων που στηρίζουν …«με το αζημίωτο» τα συμφέροντα των εφοπλιστών, είναι «μύθοι» και στερεότυπα για μεγάλη συμβολή στο εγχώριο ΑΕΠ, εισροή συναλλάγματος, απασχόληση, κά, αποφεύγοντας να αναφερθούν στα διαφυγόντα έσοδα του δημοσίου από «νόμιμη» και παράνομη φοροδιαφυγή-φοροκλοπή κά προνόμια. Όσον αφορά την προσφορά στην ελληνική οικονομία (ΑΕΠ), η συμμετοχή είναι συγκριτικά μικρή σε σχέση με άλλους κλάδους, διότι το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών πραγματοποιείται στο εξωτερικό. Η μόνη «δυνητική» συμμετοχή θα ήταν επισκευές και παραγγελίες νέων πλοίων. Δυστυχώς από τα 28 δις νέες παραγγελίες στη προσεχή διετία, καμία δεν πήγε σε ελληνικό ναυπηγείο αλλά σε Κορέα, Ιαπωνία, Κίνα.! Επίσης 50% της εισροής ναυτιλιακού συναλλάγματος (μεταφορές) επανεξάγεται (2011: εισροές 14 δις, εκροές 7 δις). Όσον αφορά την απασχόληση ….γίνεται το «έλα να δεις».! Από τις δεκάδες χιλιάδες έλληνες ναυτικούς στην ποντοπόρο ναυτιλία (60.000 το 1980), με την πολιτική «αφελληνισμού» των πληρωμάτων, είναι ζήτημα αν σήμερα απασχολούνται 5.000 (συνήθως ανώτερα πληρώματα). Από την άλλη όταν τίθεται θέμα συμμετοχής των εφοπλιστών στα βάρη της κρίσης (πχ. έκτατη εισφορά), η απάντηση είναι ωμός εκβιασμός ….θα πάρουμε τα καράβια και θα φύγουμε.!!

Πρόκειται για καθαρό «σλόγκαν» εκπροσώπων του «κατεστημένου», ξεχνώντας σχετικό άρθρο του Συντάγματος (ψηφίστηκε επί ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), όπου αναφέρεται: «όλοι οι πολίτες συμβάλουν στα φορολογικά βάρη ανάλογα με το εισόδημα τους». Πέρα από αυτό υπάρχει και ζήτημα πολιτικής ηθικής. Δηλαδή οι μισθωτοί και συνταξιούχοι ή ακόμα μικροί και μεγάλοι κεφαλαιούχοι που πληρώνουν φόρους, θα πρέπει να βρουν ανάλογες δικαιολογίες να μην πληρώνουν; Αλλά ακόμα «αυτός καθ’ αυτός» ο εκβιασμός είναι έωλος διότι το ενδεχόμενο πέρασμα όλων των πλοίων σε σημαίες ευκαιρίας, θα έχει απώλεια πλεονεκτημάτων συμμετοχής στον ελληνικό Νηογνώμονα (εκπροσώπηση στο διεθνή οργανισμό ΙΜΟ, επιτροπή ναυτιλίας ΕΕ, κά), που παίζουν σημαντικό ρόλο σε θέματα διεθνούς ναυσιπλοΐας. Κατά συνέπεια οι εκβιασμοί, εκτός από απαράδεκτοι, είναι και προσχηματικοί και όσοι τις προβάλλουν αποκαλύπτουν τη διαπλοκή τους με ισχυρούς της εφοπλιστικής ελίτ. Άλλωστε είναι γνωστό ότι μεγάλα εφοπλιστικά ονόματα έχουν ισχυρή παρουσία σε «μ.μ.ε» και υπάρχουν δίαυλοι διαπλοκής με εκπροσώπους των «συστημικών» κομμάτων, ενώ ορισμένοι είναι χρηματοδότες και της «Χρυσής Αυγής».! 

Άξονες εναλλακτικής ναυτιλιακής πολιτικής

Στα πλαίσια γενικότερης ναυτιλιακής πολιτικής που θα περιλαμβάνει ακτοπλοΐα, ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, θαλάσσιο τουρισμό, εκπαίδευση, κά, η ποντοπόρος ναυτιλία, θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Χρειάζεται ωστόσο επανεξέταση σε μηδενική βάση του όλου θεσμικού καθεστώτος λειτουργίας των ναυτιλιακών εταιριών, με κατάργηση του σκανδαλώδους φορολογικού καθεστώτος στη βάση της Συνταγματικής επιταγής «συμμετοχή στα φορολογικά βάρη ανάλογα με το εισόδημα», με στόχο την ουσιαστική συνεισφορά της στην ανάπτυξη, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην πάταξη λαθρεμπορίας, σεβασμό θεμελιωδών εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων κά. Επίσης χρειάζεται ανασχεδιασμός της ναυτιλιακής πολιτικής στα διεθνή όργανα, με στόχο την καθιέρωση ίδιας αμοιβής για ίδια εργασία, περιορισμό και εξάλειψη των σημαιών ευκαιρίας, ενίσχυση κύρους ελληνικού νηολογίου για προσέλκυσης πλοίων στην ελληνική σημαία, καθώς και την αναζήτηση νέων μορφών διασύνδεσης της ναυτιλιακής δραστηριότητας με την εγχώρια παραγωγική και «εν γένει» οικονομική δραστηριότητα.