Βασικές παρατηρήσεις στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με θέμα "Νέες Δομές Υποστήριξης του Εκπαιδευτικού Έργου"

Κριτική - Αξιολόγηση και Προτάσεις για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece αξιολογεί την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων  για τις "Νέες Δομές Υποστήριξης του Εκπαιδευτικού Έργου" (26.10.2017) κυρίως όσον αφορά την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία όπως μετονομάστηκε).

Α. ΔΕΔΟΜΕΝΑ - ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ

1.      Αναγνωρίζει την μέχρι τώρα μεγάλη προσφορά όλων των εκπαιδευτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση για να διαμορφωθούν και να υλοποιηθούν προγράμματα για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Υγεία. Μία προσφορά όχι μόνο προς τους μαθητές αλλά και προς την Ελληνική κοινωνία η οποία "εκπαιδεύεται" καλύτερα από τα παιδιά της και τα εγγόνια της παρά από τους πολιτικούς.

2.      Καταγράφει ως αρνητική εξέλιξη το γεγονός ότι από το 2010 μέχρι τις ημέρες μας η "Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία" έχει μειωθεί σε στελεχικό δυναμικό και υποδομές, περιορίστηκαν οι διαθέσιμες ώρες για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην ευέλικτη ζώνη του Δημοτικού Σχολείου, αφαιρέθηκε το κεφάλαιο της Οικολογίας από τη διδακτέα ύλη της Βιολογίας Γυμνασίου κ.ά. 

Β. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΦτΦ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ

1.      Ως περιβάλλον υιοθετούμε τον όρο όπως περιγράφεται στο  Ν.1650/86 Για την Προστασία του Περιβάλλοντος, αρ.2 Ορισμοί: «Περιβάλλον: το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες».

2.      Θεωρούμε ότι οι επιστήμες, η τεχνολογία, η οργάνωση, η λειτουργία των οργανισμών και των εκπαιδευτικών εργαλείων και μεθόδων εξελίσσεται και με αυτή την έννοια είμαστε υπέρ των αλλαγών και των εκσυγχρονισμών με βάση τις νέες δυνατότητες αλλά και τις νέες ανάγκες της κοινωνίας.

3.      Είμαστε υπέρ της συνεχούς επιμόρφωσης και της αξιολόγησης όλων των ανθρώπων και ειδικότερα των εκπαιδευτικών και των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα καθώς και της δυνατότητας επιλογής από τα αρμόδια "όργανα" των κατάλληλων στελεχών για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων και συστημάτων.

Γ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ:

Με βάση α) τα δεδομένα β) τις βασικές αρχές και τα κριτήρια των ΦτΦ που παρουσιάσαμε ανωτέρω  θεωρούμε ότι η πρόταση "Νέες Δομές Υποστήριξης του Εκπαιδευτικού Έργου" όπως είναι αναρτημένη στο site του Υπουργείου  έχει θετικά και αρνητικά στοιχεία καθώς και παραλήψεις, ωστόσο αποτελεί μια καλή βάση για συζήτηση, διορθώσεις, εμπλουτισμό, επανασχεδιασμό και τέλος εφαρμογή – υλοποίηση.

Γ.1. Στα θετικά σημειώνουμε: 

1.      Τη γενικότερη φιλοσοφία της πρότασης για τις σχολικές δραστηριότητες η οποία συνάδει με την περιγραφή του όρου "Περιβάλλον" (Β1), 

2.      Την αναγκαιότητα αλλαγών και επανασχεδιασμού του "Εκπαιδευτικού έργου" με βάση τα νέα δεδομένα στις επιστήμες, στην τεχνολογία, στην οργάνωση και τη διοίκηση των επιχειρήσεων (εδώ ειδικότερα ΚΕΑ) (Β2),

3.      Την αξιολόγηση των συστημάτων και των προγραμμάτων (Β3),

4.      «Τη διάθεση των υποδομών  των Κέντρων Εκπαίδευσης για την Αειφορία (Κ.Ε.Α.) αφενός σε σχολικές και εκπαιδευτικές ομάδες για την υλοποίηση σχετικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων, αφετέρου στην τοπική κοινωνία για την υλοποίηση σχετικών (ΠΕ/ΕΑ) δραστηριοτήτων».

Γ.2. Στα αρνητικά σημειώνουμε:

1.      Την υποτίμηση της προσφοράς όσων υπηρετούν τις υπάρχουσες δομές και τη μη αξιοποίηση της εμπειρίας, των προτάσεων της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,

2.      Τον υπερσυγκεντρωτισμό τού προτεινόμενου συστήματος με κίνδυνο να χαθεί η διασύνδεση τού πετυχημένου και ισχύοντος τοπικού (και όχι μόνο) χαρακτήρα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με το γενικό της αειφορείας. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ο γενικός χαρακτήρας της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης να εξαφανίσει ή να περιορίσει τον τοπικό, ενώ το ζητούμενο είναι η αλληλοτροφοδότηση των δύο συστημάτων. Το τοπικό να τροφοδοτήσει και να συνδυαστεί με το περιφερειακό, το εθνικό, το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο και αντιστρόφως,

3.      Την έλλειψη κάθε αναφοράς στα υπάρχοντα προβλήματα που αφορούν και έχουν ως ένα βαθμό υποτιμήσει την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση  από το 2010 και που περιγράφονται περιληπτικά ανωτέρω (Α2),

4.      Την ασάφεια για τη στελέχωση και τη χρηματοδότηση των Νέων Δομών  Υποστήριξης του Εκπαιδευτικού Έργου.

5.      Την έλλειψη αναφοράς στο διδακτικό ωράριο/ διδακτική προϋπηρεσία των εκπαιδευτικών των ΚΠΕ που διδάσκουν σύμφωνα με το καθηκοντολόγιό τους ενώ προσμετρήθηκε σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο περί επιλογής διευθυντών μόνο μέχρι δύο μόρια του Υπευθύνου ΚΠΕ (ν.4473/2017 – ΦΕΚ Α’/ τ.78/30.05.2017).

Γ.3. Παραλήψεις:

1.      Σε όλο το κείμενο δεν υπάρχει καμία αναφορά στους 17 στόχους του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Ατζέντα 2030, και ειδικότερα οι στόχοι για την Ποιοτική Εκπαίδευση (4), Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητα (11), Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (12), Δράση για το κλίμα (13) κ.λπ.

2.      Δεν αναφέρεται ότι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση δεν περιορίζεται κάθετα στα προγράμματα των Κέντρων Εκπαίδευσης για την Αειφορία (Κ.Ε.Α) αλλά επεκτείνεται οριζόντια σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα και σε όλα τα μαθήματα, από τη μυθολογία και την ιστορία μέχρι και τη Βιολογία και τη Φυσική.

3.      Δεν υπάρχουν αναφορές για την αξία της γνωριμίας, της  συνεργασίας, της ανταλλαγής εμπειριών και του κοινού δημιουργικού έργου με άλλα σχολεία σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

4.      Ενώ αυξάνονται τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των μελών των ΚΕΑ/ ΚΠΕ  δε λαμβάνεται αντίστοιχη μέριμνα για την αύξηση του αριθμού τους ούτε λαμβάνονται υπόψη οι ιδιομορφίες κάθε ΚΕΑ/ΚΠΕ όπως πληθυσμός σχολείων που το επισκέπτονται, η απόσταση και προσβασιμότητα του ΚΠΕ / ΚΕΑ για κάποιους νομούς κλπ.

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων "Νέες Δομές Υποστήριξης του Εκπαιδευτικού Έργου" αποτελεί βάση για δημιουργική συζήτηση, για επανεξέταση  και επανασχεδιασμό σε αρκετά επιμέρους ζητήματα. Σε αυτή τη συζήτηση πρωτεύοντα και αναντικατάστατο ρόλο έχουν οι εκπαιδευτικοί, κυρίως εκείνοι που υπηρετούν με αγάπη και επάρκεια την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, οι οποίοι θα πρέπει να πειστούν, να εμπνευστούν για να υλοποιήσουν το σχεδιασμό των «νέων δομών του εκπαιδευτικού έργου» καθώς επίσης ολόκληρη η εκπαιδευτική κοινότητα (μαθητές, γονείς, Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.ά)

Το Ελληνικό Δίκτυο «ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ»/Naturefriends Greece, έχει νομική μορφή σωματείου, ιδρύθηκε το 2007 και αποτελεί τμήμα της Διεθνούς Οργάνωσης Naturefriends International/NFI (1895). Στους NFI http://www.nfi.at συμμετέχουν 45  οργανώσεις  απ΄ όλο τον κόσμο. Οι ΦτΦ/NFGR είναι εθνικοί συντονιστές της εκστρατείας  people4soil για να χαρακτηριστεί το έδαφος κοινό αγαθό και συνεργάζονται με Ευρωπαϊκές και Διεθνείς οργανώσεις και Κοινωνικά Δίκτυα για το περιβάλλον, το δίκαιο εμπόριο, τον πολιτισμό κ.ά.